Í mínum gamla karríer sem leikstjóri hafði ég lengi þann vana að láta leikara ganga í gegnum eldskírn sem ég kallaði "sundkennararennslið." Það átti sér stað seint á æfingatímabilinu, um það bil viku fyrir frumsýningu, þegar heildræn mynd var farin að koma á verkið og æfingar oftast svokölluð "rennsli" sem þýðir að leikritið er æft í heild sinni frá upphafi til enda. Þetta með sundkennarann snerist um að á þessu rennsli fengu leikarar ekki að hafa handrit né hvíslara sér til halds og trausts heldur þurftu að reiða sig á sjálfa sig og hvern annan. Ég líkti þessu við sundkennara sem stendur á bakkanum og hendir börnunum út í laugina hverju á fætur öðru og fylgist svo með því hverjir fljóta og hverjir sökkva.
Svo virðist sem svipuð venja sé uppi í skólakerfum víða um heim. Hafdís segir hér frá rannsókn sem sýnir að svo virðst sem skipulagðar verklagsreglur um móttöku nýliða og aðstoð við þá fyrsta starfsárið séu afar fátíðar hér á landi. Hafdís vísar einnig í erlendar rannsóknir sem benda til þess að útlendingar séu ekkert skárri.
Viðmælendur í rannsókninni kalla í raun eftir því að komið sé á skilvirku og samræmdu kerfi um þessa hluti. Nýliðar eigi að hafa aðgang að leiðsagnarkennara (þeir hafa víst rétt á því samkvæmt kjarasamningum en hvort því er alls staðar framfylgt er óvíst), þeir eigi að kenna minna (sama gildir hér) og skólastjórnendur þurfi að sinna leiðsagnarhlutverki sínu betur.
Á mínum vinnustað er vilji til þess að gera þessa hluti vel. Það er kannski ekki að undra þar sem um ört vaxandi skóla er að ræða og stundum hefur hátt í helmingur kennara að hausti verið nýliðar. Skólastýran má eiga það að hún leggur sig mikið fram við að innræta nýliðum (og eldri kennurum reyndar líka) sýn og stefnu skólans. Á pappírnum er það einnig ætlan skólans að allir nýir kennarar (hvort sem um er að ræða nýútskrifaða eða reynda kennara sem koma nýir inn á þennan vinnustað) fái svokallaðan móttökustjóra sem sé þeirra tengiliður og ráðgjafi fyrsta árið. Hins vegar er það því miður þannig að um hlutverk móttökustjórans og verksvið hefur ekki svo mikið sem stafkrókur verið settur á blað, hvað þá að gert sé ráð fyrir því að hann hafi tíma til að sinna skyldum sínum við nýliðann. Þetta ætla ég að laga.
Er það samt í mínum verkahring? Fram kemur hjá Hafdísi að starfshópur á vegum menntamálaráðuneytisins hafi skilað skýrslu í mars 2006, þar sem lagt er til að skikki verði komið á málefni nýliða í kennslu.
Mars 2006. Þá voru Brasilíumenn ennþá heimsmeistarar í fótbolta, atvikið fræga þegar Zidane skallaði Materrazzi var óskeð og uppgangur Spánverja fjarlægur draumur. George W. Bush var forseti Bandaríkjanna og fermetraverðið í Reykjavík var ennþá um 250 þúsund krónur.
Hafdís gerir rannsókn sína þremur árum síðar. Í grein hennar birtast orð og orðasambönd á borð við: "undir hælinn lagt", "fyrirkomulag misjafnt", "ábótavant" og "skipulagið brotakennt, samræmingu vantar." Viðtal sem ég tók við reyndan leiðsagnarkennara nú í haust leiddi í ljós að enn hefur ekki verið lagt í þá vinnu að hanna fúnkerandi kerfi fyrir nýráðna kennara á Íslandi. Það er eins og enginn viti hver beri ábyrgð á því að taka af skarið. Er það ráðherra? Háskólinn? Skólakerfið? Kennarasambandið?
Á meðan er pattstaða og við bíðum eftir Godot.
Friday, November 23, 2012
Wednesday, November 21, 2012
"Ofsalega erfitt og rosalega gaman": Reynsla nýbrautskráðra kennara - aukin vinnugleði. María Steingrímsdóttir (2007)
Ætli það sé tilviljun að skólaárið tekur jafndjúpa dýfu og sálarlíf manns með skammdegisþunglyndi? Sjá hér um það og ef menn vilja kafa dýpra má velta því fyrir sér hvort þetta sé skýring þess að okkur fer öllum að líða betur í jólafríinu.
Þarf þetta að vera svona? Er ekki hægt að gera eitthvað svo vesalings fólkinu sem kemur út á vinnumarkaðinn eftir kennaranám líði aðeins betur?
María hefur skoðað upplifun fáeinna Íslendinga af sínu fyrsta ári í starfi sem kennari og komist að því að sú upplifun er eins og við var að búast, hafi menn lagt það á sig að skoða rannsóknir á sama fyrirbæri frá "þeim löndum sem við berum okkur saman við" svo maður tali nú eins og embættis- eða stjórnmálamaður.
Þessi upplifun er langt frá því að vera ánægjuleg, þótt ummælin sem vísað er til í fyrirsögninni gefi annað í skyn. Ég gekk Fimmvörðuháls í sumar. Daginn eftir var ég kominn á þá skoðun að það hafi verið gaman að takast á við brekkurnar en í þeirri erfiðustu gafst ég einu sinni upp og grét eins og smákrakki sitjandi á rassgatinu þangað til öskufokið neyddi mig til að standa upp aftur og halda áfram. Ég hefði gjarnan viljað sleppa við þá lífsreynslu og finnst hún hvorki hafa gert mig að betri fjallgöngumanni né manneskju.
Við lestur greinarinnar heyrði ég aðvörunarbjöllur hringja með reglulegu millibili. Ég spyr sjálfan mig: Fyrst vitað er að kennaranám á svona langt í land með að búa nema undir starfið með fullnægjandi hætti, af hverju í ósköpunum er þá ekki brugðist við því?
Það skal tekið skýrt fram að hér er ekki um nýja vitneskju að ræða. Í þessari grein er vitnað í kerlingarálftina hana móður mína og sú tilvitnun er síðan árið sem ég fékk bílpróf.
Því má bæta hér við að ég hef í haust víða heyrt raddir þess efnis að stjórnendanámið, sem ég er að hamast við þessa dagana, búi stjórnendur ekki heldur undir sitt starf. Það ku ekki heldur vera nýjasta nýtt í fræðunum. Samt hefur enginn í silkihúfuklíkunni í Stakkahlíð ákveðið að taka að sér það verkefni að fylla í götin. Sennilega finnst þeim óinteressant að kenna þá hluti sem stéttin kallar eftir.
Hjá Maríu kemur fram að helmingur viðmælenda hennar íhugaði alvarlega að finna sér aðra vinnu um þetta leyti árs þegar þau voru að læra á kennarastarfið. Það var þriggja ára nám þá og við skulum virkilega vona að með lengingu námsins verði sú breyting að meira en helmingur þeirra starfskrafta sem við bjóðum börnunum okkar upp á reynist starfi sínu vaxinn.
En hvernig stendur á því að fólk bugast? Jú, sjáum til.
Kennaramenntastofnanir þessa lands gera sitt besta, skulum við vona. En þær gera einnig ráð fyrir því - í samræmi við það sem lesa má í fræðum - að skólar landsins sinni þeirri skyldu sinni að hjálpa nýliðum að tileinka sér starfið.
Einhverra hluta vegna er enn gert ráð fyrir því, þrátt fyrir að reynslan, sagan og dæmin sýni annað. Jú, vissulega eru sumir nýir kennarar heppnir, fá góðan leiðsagnaraðila eða detta inn í starfhæft teymi sem hjálpar þeim í erfiðustu sköflunum. En það er happdrætti. Það er langt frá því að í íslenska skólakerfinu sé til staðar kerfi sem virkar á þann hátt að nýjum starfsmönnum sé hjálpað, eins og tíðkast í öðrum fagstéttum.
Ég tel að það sé í verkahring kennaramenntastofnana að bregðast við þessu. Reynsla mín af viðtöku kennaranema segir mér að mikið vanti upp á að vettvangsnám búi nema undir starfið með fullnægjandi hætti. Það snýst einungis um kennsluhlið starfsins, en María bendir hér réttilega á að kennslan sem slík er aðeins einn hluti starfsins og nýliðarnir sem hún ræddi við voru á einu máli um að það væri alls ekki sá hluti starfsins sem mestur tími þeirra færi í. Þetta þarf að laga. Það þarf að breyta því að látið sé nægja að í bréfi til móttökuskóla séu óljós tilmæli um að gott væri að nemarnir fengju að "kynnast sem flestum hliðum kennarastarfsins." Þetta er ekki nógu gott! Það þarf að skilgreina þessar hliðar starfsins, ákveða hverjum þeirra er mikilvægast að kennaranemar kynnist og smíða markmið og leiðir.
Það getur ekki verið að það sé kennarastéttinni né skjólstæðingum hennar til góðs að kennaranemar séu fylltir af háleitum hugsjónum um kennslu sem eru í fullkomnu ósamræmi við þann veruleika sem mætir þeim þegar á hólminn er komið. Það stakk mig í hjartað að lesa um verkefni sem nemarnir höfðu búið til í námi og ætlað að nota í kennslu en lágu óbætt hjá garði ofan í skúffu að vori. Eins fannst mér sárt að lesa um nema sem þó voru meðvitaðir um kröfur til þeirra um að sinna hverjum og einum nemanda á sínum forsendum en sögðust svo "lenda í því" að skipuleggja kennslu sína út frá öllum hópnum.
Hvort var það Árni Johnsen eða Baldur Guðlaugsson sem sagðist hafa "lent í því" að fremja lögbrot?
Þarf þetta að vera svona? Er ekki hægt að gera eitthvað svo vesalings fólkinu sem kemur út á vinnumarkaðinn eftir kennaranám líði aðeins betur?
María hefur skoðað upplifun fáeinna Íslendinga af sínu fyrsta ári í starfi sem kennari og komist að því að sú upplifun er eins og við var að búast, hafi menn lagt það á sig að skoða rannsóknir á sama fyrirbæri frá "þeim löndum sem við berum okkur saman við" svo maður tali nú eins og embættis- eða stjórnmálamaður.
Þessi upplifun er langt frá því að vera ánægjuleg, þótt ummælin sem vísað er til í fyrirsögninni gefi annað í skyn. Ég gekk Fimmvörðuháls í sumar. Daginn eftir var ég kominn á þá skoðun að það hafi verið gaman að takast á við brekkurnar en í þeirri erfiðustu gafst ég einu sinni upp og grét eins og smákrakki sitjandi á rassgatinu þangað til öskufokið neyddi mig til að standa upp aftur og halda áfram. Ég hefði gjarnan viljað sleppa við þá lífsreynslu og finnst hún hvorki hafa gert mig að betri fjallgöngumanni né manneskju.
Við lestur greinarinnar heyrði ég aðvörunarbjöllur hringja með reglulegu millibili. Ég spyr sjálfan mig: Fyrst vitað er að kennaranám á svona langt í land með að búa nema undir starfið með fullnægjandi hætti, af hverju í ósköpunum er þá ekki brugðist við því?
Það skal tekið skýrt fram að hér er ekki um nýja vitneskju að ræða. Í þessari grein er vitnað í kerlingarálftina hana móður mína og sú tilvitnun er síðan árið sem ég fékk bílpróf.
Því má bæta hér við að ég hef í haust víða heyrt raddir þess efnis að stjórnendanámið, sem ég er að hamast við þessa dagana, búi stjórnendur ekki heldur undir sitt starf. Það ku ekki heldur vera nýjasta nýtt í fræðunum. Samt hefur enginn í silkihúfuklíkunni í Stakkahlíð ákveðið að taka að sér það verkefni að fylla í götin. Sennilega finnst þeim óinteressant að kenna þá hluti sem stéttin kallar eftir.
Hjá Maríu kemur fram að helmingur viðmælenda hennar íhugaði alvarlega að finna sér aðra vinnu um þetta leyti árs þegar þau voru að læra á kennarastarfið. Það var þriggja ára nám þá og við skulum virkilega vona að með lengingu námsins verði sú breyting að meira en helmingur þeirra starfskrafta sem við bjóðum börnunum okkar upp á reynist starfi sínu vaxinn.
En hvernig stendur á því að fólk bugast? Jú, sjáum til.
Kennaramenntastofnanir þessa lands gera sitt besta, skulum við vona. En þær gera einnig ráð fyrir því - í samræmi við það sem lesa má í fræðum - að skólar landsins sinni þeirri skyldu sinni að hjálpa nýliðum að tileinka sér starfið.
Einhverra hluta vegna er enn gert ráð fyrir því, þrátt fyrir að reynslan, sagan og dæmin sýni annað. Jú, vissulega eru sumir nýir kennarar heppnir, fá góðan leiðsagnaraðila eða detta inn í starfhæft teymi sem hjálpar þeim í erfiðustu sköflunum. En það er happdrætti. Það er langt frá því að í íslenska skólakerfinu sé til staðar kerfi sem virkar á þann hátt að nýjum starfsmönnum sé hjálpað, eins og tíðkast í öðrum fagstéttum.
Ég tel að það sé í verkahring kennaramenntastofnana að bregðast við þessu. Reynsla mín af viðtöku kennaranema segir mér að mikið vanti upp á að vettvangsnám búi nema undir starfið með fullnægjandi hætti. Það snýst einungis um kennsluhlið starfsins, en María bendir hér réttilega á að kennslan sem slík er aðeins einn hluti starfsins og nýliðarnir sem hún ræddi við voru á einu máli um að það væri alls ekki sá hluti starfsins sem mestur tími þeirra færi í. Þetta þarf að laga. Það þarf að breyta því að látið sé nægja að í bréfi til móttökuskóla séu óljós tilmæli um að gott væri að nemarnir fengju að "kynnast sem flestum hliðum kennarastarfsins." Þetta er ekki nógu gott! Það þarf að skilgreina þessar hliðar starfsins, ákveða hverjum þeirra er mikilvægast að kennaranemar kynnist og smíða markmið og leiðir.
Það getur ekki verið að það sé kennarastéttinni né skjólstæðingum hennar til góðs að kennaranemar séu fylltir af háleitum hugsjónum um kennslu sem eru í fullkomnu ósamræmi við þann veruleika sem mætir þeim þegar á hólminn er komið. Það stakk mig í hjartað að lesa um verkefni sem nemarnir höfðu búið til í námi og ætlað að nota í kennslu en lágu óbætt hjá garði ofan í skúffu að vori. Eins fannst mér sárt að lesa um nema sem þó voru meðvitaðir um kröfur til þeirra um að sinna hverjum og einum nemanda á sínum forsendum en sögðust svo "lenda í því" að skipuleggja kennslu sína út frá öllum hópnum.
Hvort var það Árni Johnsen eða Baldur Guðlaugsson sem sagðist hafa "lent í því" að fremja lögbrot?
Wednesday, November 7, 2012
Nokes og félagar: The paired-placement of student teachers: An alternative to traditional placements in secondary schools
Hér er sagt frá rannsókn á gagnsemi þess að kennaranemar vinni saman tveir og tveir. Í stuttu máli er niðurstaðan sú að svo sé. Kennaranemarnir töldu sig græða mikið á samræðum, skoðanaskiptum, átökum og ígrundun sem samstarf við annan nema hafði í för með sér. Misjafnt var hversu mikið samstarfið var og bentu niðurstöður til þess að kennaranámið væri því árangursríkara sem samstarfið væri meira.
Í inngangi er vísað til heimilda sem styðja þessar niðurstöður, þar sem fram kemur að fagleg samræða styrki nám kennara, að félagamat leiði til faglegrar þróunar og að teymiskennsla sé gagnleg bæði varðandi starfsþróun og til að draga úr einangrun kennara.
Og ég les þetta og segi svona stundarhátt við sjálfan mig: "Döööö!!!"
Ég er nefnilega svo heppinn. Ég hef frá árinu 2007 starfað við skóla þar sem teymisvinna starfsfólks er einn af hornsteinum skólasýnarinnar. Á þessum árum hef ég lært gríðarlega margt um sjálfan mig, um kennslu og um teymisvinnu. Þannig að það sem fram kemur í þessari ágætu rannsókn eru engar fréttir í mín eyru.
Teymiskennsla leysir ýmsan vanda þegar vel tekst til. Kennarar læra hver af öðrum, þeir eru sífellt og stöðugt í faglegri samræðu, hvetja hver annan og vekja til umhugsunar. Maður vandar sig meira í vinnunni ef maður getur ekki lokað sig inni þar sem enginn fullorðinn sér til. Svo er af þessu gríðarlegur félagslegur og tilfinningalegur stuðningur sem ekki skyldi vanmetinn og er einmitt komið inn á í greininni.
En góð teymisvinna kemur ekki af sjálfu sér. Það er ekki nóg að segja við hóp fólks: "Nú eruð þið teymi, verðið frábær!" Ég hef reynt það á eigin skinni að röng samsetning teymis getur haft afdrifaríkar afleiðingar og jafnvel þegar teymið er vel sett saman er það krefjandi verkefni að fá það til að virka. Teymisvinna ein og sér er engin töfralausn. Og teymisvinna er ekki sú sama í öllum skólum. Ég hef sjálfur talað við kennara sem segist vinna í teymi og þegar ég spyr um helstu kosti þess þá eru þeir tímasparnaður þegar senda á heimavinnuáætlanirnar í Mentor á föstudögum.
Er þá teymis- eða paravinna æskileg hjá óreyndum kennaranemum, eins og höfundar greinarinnar virðast halda fram? Já, ef vel er haldið á spöðunum, tel ég. Þeir kostir sem greint er frá eru ótvírætt eftirsóknarverðir en til þess að kennaranemar njóti góðs af þá þarf öflugt utanumhald og góð samskipti milli kennaramenntastofnana, móttökuskóla, leiðsagnarkennara, einstakra háskólakennara og kennaranemanna sjálfra. Og þá á eftir að skoða hvað í þessu felst fyrir nemendur, sem er mikilvægast af öllu (í greininni kemur reyndar fram að nemendur töldu sig njóta góðs af pöruninni).
Sem kennaranemi fyrir nokkrum árum átti ég einmitt samstarf við annan nema - að minnsta kosti upp að vissu marki. Sú reynsla var gagnleg, en ég tel að þáttur leiðsagnarkennarans hafi þar verið veigamikill, sem er ekki sjálfgefið. Samstarfið var að vísu takmarkað við sameiginlegan undirbúning og gagnkvæmt áhorf og hefði getað verið miklu, miklu meira. Það hefði þó ekki verið einfalt í framkvæmd fyrir hvaða leiðsagnarkennara sem er.
Í starfi mínu síðan hefur það komið fyrir að til mín eru send teymi kennaranema. Þá hugsa ég með mér: "Frábært, þau munu hafa gott af þessu, greyin." Sú hefur að vissu leyti orðið raunin, en oftast hefur samstarfið verið lagt upp þannig af þeim háskólakennara sem sendir nemana, að þeir eigi að hafa samstarf um undirbúning kennslu, útfærslu verkefna og framkvæmd, en ekkert hefur verið minnst á faglega samræðu, gagnkvæma rýni eða ígrundun. Þar hef ég eitthvað reynt af veikum mætti að hjálpa til en sé að nauðsynlegt er - ef samvinna kennaranema á að nýtast þeim eins vel og hægt er - að hafa kröfur um slíkt margfalt skýrari.
Í inngangi er vísað til heimilda sem styðja þessar niðurstöður, þar sem fram kemur að fagleg samræða styrki nám kennara, að félagamat leiði til faglegrar þróunar og að teymiskennsla sé gagnleg bæði varðandi starfsþróun og til að draga úr einangrun kennara.
Og ég les þetta og segi svona stundarhátt við sjálfan mig: "Döööö!!!"
Ég er nefnilega svo heppinn. Ég hef frá árinu 2007 starfað við skóla þar sem teymisvinna starfsfólks er einn af hornsteinum skólasýnarinnar. Á þessum árum hef ég lært gríðarlega margt um sjálfan mig, um kennslu og um teymisvinnu. Þannig að það sem fram kemur í þessari ágætu rannsókn eru engar fréttir í mín eyru.
Teymiskennsla leysir ýmsan vanda þegar vel tekst til. Kennarar læra hver af öðrum, þeir eru sífellt og stöðugt í faglegri samræðu, hvetja hver annan og vekja til umhugsunar. Maður vandar sig meira í vinnunni ef maður getur ekki lokað sig inni þar sem enginn fullorðinn sér til. Svo er af þessu gríðarlegur félagslegur og tilfinningalegur stuðningur sem ekki skyldi vanmetinn og er einmitt komið inn á í greininni.
En góð teymisvinna kemur ekki af sjálfu sér. Það er ekki nóg að segja við hóp fólks: "Nú eruð þið teymi, verðið frábær!" Ég hef reynt það á eigin skinni að röng samsetning teymis getur haft afdrifaríkar afleiðingar og jafnvel þegar teymið er vel sett saman er það krefjandi verkefni að fá það til að virka. Teymisvinna ein og sér er engin töfralausn. Og teymisvinna er ekki sú sama í öllum skólum. Ég hef sjálfur talað við kennara sem segist vinna í teymi og þegar ég spyr um helstu kosti þess þá eru þeir tímasparnaður þegar senda á heimavinnuáætlanirnar í Mentor á föstudögum.
Er þá teymis- eða paravinna æskileg hjá óreyndum kennaranemum, eins og höfundar greinarinnar virðast halda fram? Já, ef vel er haldið á spöðunum, tel ég. Þeir kostir sem greint er frá eru ótvírætt eftirsóknarverðir en til þess að kennaranemar njóti góðs af þá þarf öflugt utanumhald og góð samskipti milli kennaramenntastofnana, móttökuskóla, leiðsagnarkennara, einstakra háskólakennara og kennaranemanna sjálfra. Og þá á eftir að skoða hvað í þessu felst fyrir nemendur, sem er mikilvægast af öllu (í greininni kemur reyndar fram að nemendur töldu sig njóta góðs af pöruninni).
Sem kennaranemi fyrir nokkrum árum átti ég einmitt samstarf við annan nema - að minnsta kosti upp að vissu marki. Sú reynsla var gagnleg, en ég tel að þáttur leiðsagnarkennarans hafi þar verið veigamikill, sem er ekki sjálfgefið. Samstarfið var að vísu takmarkað við sameiginlegan undirbúning og gagnkvæmt áhorf og hefði getað verið miklu, miklu meira. Það hefði þó ekki verið einfalt í framkvæmd fyrir hvaða leiðsagnarkennara sem er.
Í starfi mínu síðan hefur það komið fyrir að til mín eru send teymi kennaranema. Þá hugsa ég með mér: "Frábært, þau munu hafa gott af þessu, greyin." Sú hefur að vissu leyti orðið raunin, en oftast hefur samstarfið verið lagt upp þannig af þeim háskólakennara sem sendir nemana, að þeir eigi að hafa samstarf um undirbúning kennslu, útfærslu verkefna og framkvæmd, en ekkert hefur verið minnst á faglega samræðu, gagnkvæma rýni eða ígrundun. Þar hef ég eitthvað reynt af veikum mætti að hjálpa til en sé að nauðsynlegt er - ef samvinna kennaranema á að nýtast þeim eins vel og hægt er - að hafa kröfur um slíkt margfalt skýrari.
Jeffrey J Rozelle og Suzanne M Wilson: Opening the black box of field experience: How cooperating teachers' beliefs and practices shape student teachers' beliefs and practices
Lenging kennaranáms á Íslandi hefur kveikt vonir í brjóstum þeirra sem áhuga hafa á vettvangsnámi. Ef námið verður fimm ár, segja margir, hlýtur það að leiða til þess að vettvangsnám kennaranema skili auknum árangri. Hugmyndir um að nýta eitt af viðbættu árunum svo að segja eingöngu í vettvangsnám hafa komið fram, til dæmis hjá þessum spekingi og við fyrstu sýn virðist þetta liggja í augum uppi. Það þykir að minnsta kosti víða þar sem ég hef komið borðleggjandi staðreynd að hér á landi sé vettvangsnám kennara of lítið, of stutt, of ómarkvisst og jafnvel lélegt.
Í inngangi að grein þeirri sem hér er fjallað um reifa höfundar þá þversögn að þrátt fyrir að vettvangsnám sé óumdeildur lykilhluti af kennaranámi um allan heim hafi furðu lítill fræðilegur skilningur myndast á því sem þar fer fram. Í því skyni að bæta úr þessum skorti rannsökuðu þau nokkra kennaranema sem einmitt gengu í gegnum það sem í umræðunni hér á landi hefur verið kallað kandídatsár. Niðurstöður þeirra valda mér nokkrum heilabrotum um hvort nokkuð sé á slíku ári að græða.
Fram kemur í greininni að kennaranemarnir sem fylgst var með féllu allir í þá gryfju að taka upp kennsluaðferðir, kennsluáætlanir, jafnvel frasa, brandara og látbragð leiðsagnarkennara sinna. Þegar leið á kandídatsárið var hægt að deila nemunum í tvo hópa: annars vegar þá sem heppnaðist að fella kennslustíl leiðsagnarkennarans að sjálfum sér og urðu nokkuð farsælir (en ekki sérlega sjálfstæðir) kandídatar, hins vegar þá sem tókst það ekki en héldu áfram að rembast eins og rjúpan við staurinn og virðist ekki hafa hvarflað að neinum þeirra að reyna að finna sinn eigin kennslustíl.
Kennaranám virðist víða byggja á þeirri hugmyndafræði að með því að innræta verðandi kennurum ofurtrú á nútímalegum kennsluháttum og móta viðhorf þeirra og starfskenningar meðan þeir sitja á skólabekk verði afleiðingin sú að viðhorfin muni brjótast upp á yfirborðið þegar kennarinn hefur störf og stýra því hvers konar kennari þetta verður. Raunveruleikinn virðist vera annar, jafnvel gæti þessu verið þveröfugt farið. Víða koma kennarar til starfa uppfullir af ferskum hugmyndum, djúíogvígotskíaðir í botn svo að lekur út úr eyrunum á þeim hugsmíðahyggjan. Svo fá þeir stimpilkort og lykil að skólastofu og innan skamms hafa þeir breyst í forpokaða, gamaldags og það sem verst er, valdsmannslega kennara.
Hafa ber í huga að í tilvikinu sem rannsakað var áttu kennaranemarnir hver sinn leiðsagnarkennara - einn á mann - og líklegt er að með því að hafa meiri breidd í áhrifavöldunum mætti draga úr áhrifunum, þótt kannski mætti segja að kennaranemi sem hermir eftir tíu kennurum sé lítið skárri en sá sem hermir eftir einum, því hvorugur er að gera það sem á að gera, þ.e. að vinna út frá sjálfum sér. Ég er mikill talsmaður teymisvinnu í skólastarfi og það væri allt of langt mál að fara lengra út í þær pælingar hér.
En hvað segir þetta okkur um kandídatsárið? Er það ekki dautt, miðað við þessar niðurstöður? Að mínu mati þarf svo ekki að vera, en það á sér aðeins von ef til staðar verður fúnkerandi samfélag leiðsagnarkennara (með fúnkerandi samvinnu móttökuskóla og kennaramenntastofnana) sem hefur þekkingu, getu, áhuga og meðvitund til að sjá til þess að kennaranemar falli ekki í þá gryfju sem höfundar lýsa í greininni. Vonandi verður slíkt samfélag einhvern tímann til og með tilkomu námsleiðar í leiðsagnarkennslu gæti myndast vísir að því.
Það er að segja ef nemar sem útskrifast af slíkri námsleið detta ekki ofan í sömu hjólför og nýútskrifaðir kennarar þegar raunveruleikinn knýr að dyrum.
Í inngangi að grein þeirri sem hér er fjallað um reifa höfundar þá þversögn að þrátt fyrir að vettvangsnám sé óumdeildur lykilhluti af kennaranámi um allan heim hafi furðu lítill fræðilegur skilningur myndast á því sem þar fer fram. Í því skyni að bæta úr þessum skorti rannsökuðu þau nokkra kennaranema sem einmitt gengu í gegnum það sem í umræðunni hér á landi hefur verið kallað kandídatsár. Niðurstöður þeirra valda mér nokkrum heilabrotum um hvort nokkuð sé á slíku ári að græða.
Fram kemur í greininni að kennaranemarnir sem fylgst var með féllu allir í þá gryfju að taka upp kennsluaðferðir, kennsluáætlanir, jafnvel frasa, brandara og látbragð leiðsagnarkennara sinna. Þegar leið á kandídatsárið var hægt að deila nemunum í tvo hópa: annars vegar þá sem heppnaðist að fella kennslustíl leiðsagnarkennarans að sjálfum sér og urðu nokkuð farsælir (en ekki sérlega sjálfstæðir) kandídatar, hins vegar þá sem tókst það ekki en héldu áfram að rembast eins og rjúpan við staurinn og virðist ekki hafa hvarflað að neinum þeirra að reyna að finna sinn eigin kennslustíl.
Kennaranám virðist víða byggja á þeirri hugmyndafræði að með því að innræta verðandi kennurum ofurtrú á nútímalegum kennsluháttum og móta viðhorf þeirra og starfskenningar meðan þeir sitja á skólabekk verði afleiðingin sú að viðhorfin muni brjótast upp á yfirborðið þegar kennarinn hefur störf og stýra því hvers konar kennari þetta verður. Raunveruleikinn virðist vera annar, jafnvel gæti þessu verið þveröfugt farið. Víða koma kennarar til starfa uppfullir af ferskum hugmyndum, djúíogvígotskíaðir í botn svo að lekur út úr eyrunum á þeim hugsmíðahyggjan. Svo fá þeir stimpilkort og lykil að skólastofu og innan skamms hafa þeir breyst í forpokaða, gamaldags og það sem verst er, valdsmannslega kennara.
Hafa ber í huga að í tilvikinu sem rannsakað var áttu kennaranemarnir hver sinn leiðsagnarkennara - einn á mann - og líklegt er að með því að hafa meiri breidd í áhrifavöldunum mætti draga úr áhrifunum, þótt kannski mætti segja að kennaranemi sem hermir eftir tíu kennurum sé lítið skárri en sá sem hermir eftir einum, því hvorugur er að gera það sem á að gera, þ.e. að vinna út frá sjálfum sér. Ég er mikill talsmaður teymisvinnu í skólastarfi og það væri allt of langt mál að fara lengra út í þær pælingar hér.
En hvað segir þetta okkur um kandídatsárið? Er það ekki dautt, miðað við þessar niðurstöður? Að mínu mati þarf svo ekki að vera, en það á sér aðeins von ef til staðar verður fúnkerandi samfélag leiðsagnarkennara (með fúnkerandi samvinnu móttökuskóla og kennaramenntastofnana) sem hefur þekkingu, getu, áhuga og meðvitund til að sjá til þess að kennaranemar falli ekki í þá gryfju sem höfundar lýsa í greininni. Vonandi verður slíkt samfélag einhvern tímann til og með tilkomu námsleiðar í leiðsagnarkennslu gæti myndast vísir að því.
Það er að segja ef nemar sem útskrifast af slíkri námsleið detta ekki ofan í sömu hjólför og nýútskrifaðir kennarar þegar raunveruleikinn knýr að dyrum.
Subscribe to:
Posts (Atom)